در سال‌های اخیر، هوش مصنوعی به‌گونه‌ای توسعه یافت که کنترل و تصمیم‌گیری درباره آن در دست تعداد محدودی شرکت بزرگ است. مدل‌هایشان بسته، داده‌هایشان محرمانه و دسترسی به آن‌ها محدود است. اما مشابه انقلاب چاپ گوتنبرگ در قرن چهاردهم، هوش مصنوعی غیرمتمرکز(DeAI) می‌تواند این انحصار را بشکند و هوش را در اختیار جوامع محلی قرار دهد. امکان استفاده از هوش مصنوعی غیر متمرکز در انواع صرافی ارز دیجیتال نیز وجود دارد.
چرا مدل‌های متمرکز مشکل‌سازند؟
سیستم‌های متمرکز هوش مصنوعی محدودیت‌هایی جدی دارند: دیدگاه محدود تیم توسعه‌دهنده، داده‌های غیرشفاف و حتی پاسخ‌هایی با سوگیری یا اشتباه. چنین مدل‌هایی بارها منجر به تصمیمات ناعادلانه، بی‌شفاف یا حتی نادرستی در حیطه‌های قضایی شده‌اند.
حتی تغییراتی کوچک، مثلOpenAIکه از ساختار کاملاً تجاری به یک نهاد عمومی-خیرخواه منتقل شد، نشان‌دهنده شکنندگی رویکرد متمرکز هوش مصنوعی است. راه‌حل این نیست که به یک نهاد دیگر اعتماد کنیم، بلکه باید ساختار سیستم را تغییر دهیم.
مقاله مرتبط: صرافی غیرمتمرکز چیست و انواع آن کدامند؟
DeAI چیست و چه چیزی نوآورانه است؟
هوش مصنوعی غیرمتمرکز از طریق:
- اجرای محلی مدل‌ها روی دستگاه‌های کاربران؛
- آموزش با داده‌های محلی بر اساس نیاز هر منطقه؛
- استقلال عمل بدون نیاز به مجوز شرکت‌های بزرگ؛
دسترسی به هوش را دموکراتیزه می‌کند.
پیشنهاد میکنیم مقاله کاربرد هوش مصنوعی (AI) در بلاک چین چیست؟ را نیز مطالعه کنید.
مثال‌ها ملموس و قابل لمس‌اند:
- کشاورزان در هند با دستیار صوتی مخصوص منطقه خود برنامه‌ریزی می‌کنند؛
- معلمان در سیرا لئون با چت‌بات‌های ساده و کم‌داده پشتیبانی آموزشی دریافت می‌کنند؛
- ماماها در گواتمالا با اپلیکیشن‌های روی گوشی و بدون اینترنت سلامت جنین را پایش می‌کنند.
در واقع، سازندگان این ابزارها غالباً همان کسانی هستند که از آن‌ها استفاده می‌کنند.
اکوسیستم اقتصادی DeAI
پیاده‌سازیDeAIآسان‌تر از همیشه است و ابزاری بدون نیاز به کدنویسی وجود دارد. شرکت‌ها نیز کم‌کم وارد میدان شده‌اند:
- فروشگاه‌ها با مدل‌های کم‌حجم برای تحلیل فروش محلی؛
- سازمان‌ها با مدل‌های داخلی برای بهینه‌سازی عملیات.
براساس داده‌های نشر شده، DeAIبه سرعت در حال رشد است و ممکن است حتی جایDeFiیا حوزه گیمینگ در وب 3 را بگیرد.
نزاع ایدئولوژیک: متمرکز یا غیرمتمرکز
برخی مثلDario AmodeiازAnthropicمعتقدند کنترل متمرکز برای ایمنیAGIضروری است. اما منتقدان متمرکز معتقدند چنین رویکردی خطر تولید هوش مصنوعی محدود به دیدگاه‌های طراحان را دارد.
در مقابل، طرفدارانDeAIمثلBen GoertzelازSingularityNETمعتقدند هوش باید از طریق همکاری جهانی و تطبیق محلی ساخته شود تا متنوع و قابل تنظیم باشد.
جمع بندی
همان‌طور که چاپ گوتنبرگ دسترسی مردم به دانش را باز کرد، DeAIنیز هوش را به‌دست جامعه می‌سپارد. اکنون توسعه‌دهندگان و نهادهای عمومی مشغول ساخت مدل‌ها، ایجاد زیرساخت‌های مستقل و مشارکت در هوش واقعی هستند.
اگرچه هنوز در آغاز راه هستیم، اما نفس این تغییر مستلزم سرمایه‌گذاری در زیرساخت، حمایت مالی از پروژه‌های محلی و فراهم کردن ابزارهایی است که همه بتوانند هوش بسازند، نه فقط مصرف کنند.
DeAI نوید بخش دوره‌ای جدید است: دوره‌ای که در آن هوش مصنوعی توسط همه، برای همه طراحی و اداره می‌شود نه انحصار یک گروه. فرصت آن رسیده که همان شور رنسانس قرن ۱۵، بازهم تکرار شود، اما این‌بار در دنیای هوش مصنوعی.
